به نام او
برنامه چهارساله گروه بیماریهای داخلی
دانشگاه علوم پزشکی تهران
(۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴)
مصوب شورای گروه بیماری های داخلی مورخ ۱۴۰۰/۱۲/۹
پیشگفتار
به منظور ساماندهی فعالیت های گروه بیماری های داخلی و فراهم کردن مشارکت گسترده اعضای هیئت علمی گروه در فرایند تصمیم گیری، متن پیش نویس برنامه چهارساله گروه بر اساس برنامه اولیه پیشنهاد شده توسط مدیر گروه که با دریافت نظرات مدیر محترم قبلی گروه، مدیران محترم گروه های بیمارستانی، جمعی از رؤسای بخش های آموزشی و نیز جمع بندی نظرات ۱۵ نفر از اعضای هیئت علمی گروه که نظرات خود را در قالب پیشنهاد ارایه کرده بودند تهیه و در جلسات شورای مدیران گروه به بحث گذاشته شد. متن پیش نویس برای نظرخواهی در قالب فرم الکترونیکی در اختیار کلیه اعضای هیئت علمی گروه گذاشته شد. از مجموعه ۱۵۳ نفر عضو هیئت علمی گروه، ۸۱ نفر در این نظرخواهی شرکت کردند و نظرات خود را در دو قالب کمّی و کیفی ارایه کردند (پیوست ۱). نتیجه این نظرخواهی در یک جلسه شورای مدیران گروه بررسی و تغییرات مورد نظر اعمال شد. متن پیشنهادی در جلسه شورای گروه که در مورخ ۹ اسفند ماه ۱۴۰۰ به صورت مجازی برگزار شد به بحث گذاشته شد و نهایتا رأی گیری نهایی به صورت محرمانه و الکترونیکی انجام (پیوست ۲) و برنامه به تصویب شورای گروه رسید.
بیانیه رسالت:
گروه آموزشی بیماری های داخلی دانشگاه علوم پزشکی تهران خود را متعهد می داند به:
- تربیت نسل آینده پزشکان عمومی در حوزه بیماری های داخلی، متخصصان رشته بیماری های داخلی و فوق تخصص های زیرمجموعه این رشته با رویکرد پاسخگویی اجتماعی آموزش
- فعالیت متوازن و همه جانبه به ترجمان دانش[1] در قالب مفهوم بسط یافته دانش پژوهی[2] و با رویکرد پاسخگویی به نیازها و اولویت های جامعه
- تعالی در ارایه خدمات سلامت اعم از درمانی و پیشگیری، در هر دو سطح فردی و جامعه با رویکرد بیمارمحور به عنوان یک وظیفه ذاتی و در عین حال فراهم کننده بستر مناسب برای ارایه آموزش بالینی مطلوب
حوزه آموزش (مشترک)
1. تقویت مهارت های نرم[3] و عمومی در کلیه رده های فراگیرندگان در کنار توجه متوازن و متناسب به محتوای دانشی و مهارت های تخصصی رشته بیماری های داخلی
2. استقرار نظام ارزشیابی، ارتقای مستمر و تضمین کیفیت دوره های آموزشی تحت پوشش بر اساس استانداردهای آموزشی ملی و دانشگاه علوم پزشکی تهران و با آگاهی از رویکردها و استانداردهای بین المللی؛ با توجه ویژه به نظرخواهی از دانش آموختگان وارد شده به محیط کار واقعی
3. تقویت آموزش مبتنی بر فناوری (مانند استفاده از شبیه سازها) در مقاطع پزشکی عمومی، تخصصی و فوق تخصصی تحت پوشش گروه
4. تقویت متوازن پذیرش فراگیرندگان بین المللی در گروه با رعایت موارد زیر:
o یکپارچه سازی روند مدیریت آموزش فراگیرندگان بینالمللی در مجموعه فعالیت های آموزشی گروه
o ارتقای کیفی فراگیرندگان بینالمللی پذیرش شده در گروه با تأکید بر تقویت توانمندی زبان فارسی پذیرفته شدگان
o ارایه خدمات مشاورهای و حمایتی برای تسهیل ادغام فراگیرندگان بین المللی در جمع دانشجویان داخلی
5. تأمین و ارایه خدمات حمایتی به فراگیرندگان گروه از طریق تعامل و همکاری مستمر با نهادهای ذیربط در دانشکده و دانشگاه
حوزه دستیاری
1. خودارزیابی دوره های دستیاری گروه (اعم از تخصصی و فوق تخصصی) بر اساس استانداردهای آموزشی ملی و دانشگاه علوم پزشکی تهران و با آگاهی از رویکردها و استانداردهای بین المللی و به کارگیری نتایج آن برای ارتقای مستمر کیفیت آموزشی دوره های دستیاری تحت پوشش گروه
2. جهت دهی آموزش دوره دستیاری بیماری های داخلی به سمت آموزش مبتنی بر توانمندی در سه بعد تدوین توانمندی ها، سازماندهی فعالیت های آموزشی در راستای یادگیری توانمندی ها، ارزیابی سازنده و پایانی دستیاران در محورهای توانمندی ها با توجه ویژه بر تقویت توانمندی های پروسیجرال دستیاران
3. تدوین و پیاده سازی شیوه نامه نظارت بالینی و آموزشی بر عملکرد دستیاران گروه
4. طراحی و پیاده سازی نظام ارزیابی و تأیید صلاحیت درون بخشی دستیاران فوق تخصصی
5. تعامل و همکاری مستمر با دانشکده و دانشگاه در خصوص تدوین و پیاده سازی مقررات مربوط به ساعت کار و تعریف صحیح جایگاه شغلی دستیاران در دوره تحصیل
حوزه پزشکی عمومی
• مبانی طب بالینی:
1. بازنگری محتوای آموزشی کورس های دوره مبانی طب بالینی بر اساس تظاهرات شایع بالینی، توانمندی های دانش آموختگان و بیماری های مهم، شایع و مرتبط با فعالیت های یک پزشک عمومی
2. برگزاری جلسات آموزشی کورس های دوره مبانی طب بالینی به صورت کلاس وارونه[4]
3. تقویت همکاری با دانشکده در ارتقای کیفی و کمّی دوره مهارت های بالینی پایه
• کارآموزی:
1. تکمیل پیاده سازی برنامه آموزشی دوره کارآموزی مصوب دانشکده پزشکی در سطح گروه با رویکرد:
o تقویت جایگاه کارآموز به عنوان عضو تیم
o تحقق توانمندی های مندرج در سند توانمندی های دانش آموختگان
o پوشش نظام مند تظاهرات شایع بالینی مرتبط با گروه بیماری های داخلی
o استقرار نظام رهگیری عملکرد کارآموزان در محورهای توانمندی ها و ارایه بازخورد به آنها
• کارورزی:
1. پیاده سازی برنامه آموزشی دوره کارورزی مصوب دانشکده پزشکی (برنامه پزشکی ۹۰) در سطح گروه با رویکرد:
o تقویت نقش و جایگاه کارورز در مراقبت از بیمار برای کسب آمادگی های لازم برای طبابت مستقل پس از دانش آموختگی
o حذف رویکرد صرف خدمات-محور در زمینه توزیع و برنامه ریزی برای کارورزان گروه
2. انتقال سهم قابل ملاحظه ای از آموزش دوره های کارورزی به بیمارستان های غیرسطح سه در دانشگاه همزمان با تقویت توان آموزشی این بیمارستان ها و نظارت بر کیفیت آموزش ارایه شده
3. طراحی و اجرای چرخش های سرپایی کارورزان با رویکرد حداقل سهم ۵۰ درصدی آموزش کارورزان در درمانگاه های آموزشی به جای حضور در بخش های آموزشی بیمارستان های سطح سه
4. طراحی و اجرای چرخش در مراکز ارایه خدمات سلامت غیربیمارستانی و عرصه های پزشکی خانواده در تعامل با دانشکده پزشکی
حوزه دانش پژوهی[5]
1. تقویت توانمندی های دانشجویان پزشکی، دستیاران تخصصی و فوق تخصصی گروه در زمینه هدایت پایان نامه ها، نگارش گزارش مورد[6]، مقالات مروری و متاآنالیزها از طریق برگزاری کارگاه ها، معرفی پکیج های آموزش مجازی و نرم افزارهای پژوهشی
2. ایجاد فرصت های دانش پژوهی و پایان نامه برای اعضای هیئت علمی گروه از طریق تقویت تعامل با مراکز توسعه پژوهش داخل بیمارستانی و مراکز تحقیقاتی دانشگاه
3. تدوین کتابچه معرفی پروژه ها و ایده های دانش پژوهی[7] گروه شامل عناوین و اولویت های دانش پژوهی گروه
4. تسهیل فعالیت های دانش پژوهی اعضای هیئت علمی گروه از طریق جلب همکاری دانشجویان علاقه مند به فعالیت های دانش پژوهی و تشکیل هسته های دانش پژوهی متشکل از دانشجویان، دستیاران و اعضای هیئت علمی گروه
5. برنامه ریزی برای استفاده حداکثری از منابع مالی-اعتباری و انسانی برون دانشگاهی در زمینه دانش پژوهی
6. جهت دهی بخشی از فعالیت های دانش پژوهی گروه (از جمله پایان نامه ها) به سمت دانشپژوهی ادغام[8]، به کارگیری[9]، آموزشی[10] و مشارکت اجتماعی[11] در کنار دانش پژوهی کشف[12]
7. حمایت و تقویت پروژه های دانش پژوهی بین رشته ای به ویژه مشترک با گروه های علوم پایه و مراکز فعال در حوزه فناوری
8. تدوین نظام ارزشیابی دانش پژوهی به منظور تشویق مشارکت دانشجویان و دستیاران گروه در فعالیتهای دانش پژوهی
حوزه تعاملات درونی گروه
1. تقویت مشارکت کلیه اعضای هیئت علمی از طریق اطلاعرسانی منظم به کلیه اعضا در مورد فعالیت های گروه و مشارکت اعضای هیئت علمی در کلیه برنامه ریزی ها و تصمیم گیری های گروه
2. مکتوبسازی و اطلاعرسانی گسترده به کلیه ذینفعان (اعضای هیئت علمی، مسؤولان گروه، فراگیرندگان رده های مختلف، مسؤولان و کارشناسان دانشکده و دانشگاه) در خصوص روند و روال های مربوط به فرایندهای گروه
3. تدوین و پیاده سازی شیوهنامه مدیریت تعارض منافع در گروه
4. تقویت برنامه های مشترک آموزشی و دانش پژوهی بین گروه های بیمارستانی از جمله برقراری جلسات ژورنال کلاب، مرور کتب مرجع برای دستیاران و سایر جلسات آموزشی از طریق فضای مجازی
5. تقویت همکاری های آموزشی- دانش پژوهی بخش های آموزشی متناظر گروه در بیمارستان های تابعه دانشگاه
6. برگزاری رویدادهای فرابرنامه ای (نظیر گردهمایی ها و برنامه های فرهنگی) به منظور تقویت هویت جمعی گروه بیماری های داخلی دانشگاه
7. برگزاری جشنواره آموزشی-دانش پژوهی گروه
حوزه تعاملات بیرونی گروه
1. نیازسنجی، طراحی و اجرای برنامه های آموزشی و طرح های دانش پژوهی در حوزه های مشترک با گروه های علوم پایه پزشکی و سایر گروه های آموزشی بالینی
2. پیاده سازی مشترک سیاست ها و برنامه های در دست اقدام معاونت های دانشکده پزشکی با رعایت اولویت ها و شرایط گروه
3. تعامل مستمر با گروه های آموزشی داخلی دانشگاه های علوم پزشکی کشور برای انجام فعالیت های مدیریتی، آموزشی و دانش پژوهی مشترک
4. تعامل با معاونت آموزشی وزارت و دبیرخانه های ذیربط از طریق مجاری رسمی دانشکده و دانشگاه به منظور افزایش تأثیرگذاری گروه در سیاستگذاری ها و برنامه ریزیهای مرتبط با دوره های آموزشی تحت پوشش گروه
5. تعامل با معاونت بهداشت دانشگاه و سازمان ها و نهادهای اجتماعی به منظور شناسایی محورهای فعالیت مشترک برای حل مشکلات سلامت جامعه (مرتبط با گروه) و تعریف پروژه های مشترک
6. تعامل با انجمن های علمی مرتبط با رشته بیماریهای داخلی به منظور شناسایی و پیگیری راهکارهای تقویت رشته
7. شناسایی موقعیت گروه بیماری های داخلی دانشگاه علوم پزشکی تهران در میان گروه های آموزشی بیماری های داخلی کشور و برنامه ریزی برای ارتقای جایگاه گروه در سطح کشوری
8. برنامه ریزی و اجرای فعالیت های مشترک آموزشی (از جمله دوره های آموزشی مشترک) و دانش پژوهی با مراکز معتبر بین المللی
9. فعال سازی مدیاهای اطلاع رسانی گروه (با اولویت وب سایت گروه) به هر دو زبان فارسی و انگلیسی
حوزه سرمایه انسانی
• جذب اعضای هیئت علمی:
1. شناسایی اولویت های گروه مطابق با شرایط تغییریافته جاری و تحولات آینده و تعامل با دانشکده برای اصلاح نقشه هیئت علمی گروه
2. پیاده سازی کامل شیوه نامه جذب اعضای هیئت علمی پیمانی هم زمان با تعامل با دانشکده و دانشگاه برای ارتقای کیفی آن
3. سازماندهی روند جذب اعضای هیئت علمی ضریب کا
4. همکاری با دانشگاه در خصوص جذب نیروهای درمانی از طریق اظهار نظر در روند جذب و نیز نظارت بر حسن عملکرد نیروهای درمانی
• توانمندسازی اعضای هیئت علمی:
1. فراهم کردن فرصت های توانمندسازی در زمینه مهارت های نرم و عمومی به ویژه تعهد حرفه ای، مهارت های ارتباطی و رشد فردی
2. فراهم کردن فرصت های توانمندسازی آموزشی از طریق برنامه ریزی برای شرکت بهنگام اعضای هیئت علمی گروه در برنامه های توانمندسازی آموزشی الزامی و اختیاری دانشگاه
3. تقویت فرصت های توانمندسازی حرفه ای اعضای هیئت علمی گروه از طریق تقویت تعاملات داخلی و خارجی با مراکز معتبر بین المللی و استفاده از فرصت های مطالعاتی هدفمند
4. فراهم کردن فرصت های توانمندسازی اعضای هیئت علمی گروه در محورهای مورد نیاز برای پیاده سازی برنامه های گروه در حوزه های مختلف آموزشی، دانش پژوهی، مدیریتی و خدمات سلامت
• ارایه خدمات حمایتی به اعضای هیئت علمی:
1. آشناسازی اعضای هیئت علمی جدید با قوانین، مقررات، امکانات و فرصت های پیش رو در دانشگاه
2. ارایه مشاوره حرفه ای و حمایت روحی-روانی به اعضای هیئت علمی به ویژه در ابتدای ورود به کسوت هیئت علمی
3. طراحی و اجرای برنامه منتورینگ آموزشی، دانش پژوهی و زندگی حرفه ای برای اعضای هیئت علمی جدید گروه
4. تعامل مستمر با مسؤولان ذیربط در دانشگاه و بیمارستان های تابعه در خصوص مسائل درآمدی و رفاهی اعضای هیئت علمی گروه
• ارزشیابی و ارتقای اعضای هیئت علمی:
1. برنامه ریزی و پیاده سازی مرحله به مرحله ارزشیابی کیفیت آموزشی مبتنی بر همگنان[13] به جای ارزشیابی صرفا بر اساس نظرخواهی اعضای هیئت علمی
2. اتخاذ کلیه تصمیم گیری های مربوط به جذب، ارزشیابی، ارتقای مرتبه و ترفیع، جابجایی و تبدیل وضعیت اعضای هیئت علمی به صورت جمعی و در قالب شورای جذب و ارتقای گروه[14]
3. تبیین و اطلاع رسانی مؤثر به کلیه اعضای هیئت علمی گروه در مورد ویژگی ها و نقش های مورد انتظار از اعضای هیئت علمی
4. برنامه ریزی برای افزایش ارزشیابی های تکوینی[15] اعضای هیئت علمی و ارایه بازخورد به ایشان در کنار ارزشیابی های تجمعی[16]
5. شناسایی گلوگاه های ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی و برنامه ریزی در خصوص ارایه حمایت از اعضای هیئت علمی برای تسهیل و تسریع در روند ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی
حوزه منابع و زیرساخت
1. تعامل با دانشکده و دانشگاه در خصوص تأمین محیط های آموزشی بالینی (اعم از تقویت بخش ها، درمانگاه ها و محیط های سرپایی فعلی و ایجاد یا به کارگیری بخش های داخلی و نیز درمانگاه ها و محیط های سرپایی جدید) مناسب برای آموزش دستیاران داخلی و کارورزان و کارآموزان گروه
2. تعامل با دانشکده، دانشگاه و بیمارستان های آموزشی تابع به منظور تأمین بدنه کارشناسی مورد نیاز و نیازهای تجهیزاتی گروه در زمینه فعالیت های آموزشی و دانش پژوهی
3. تعامل با دانشگاه و بیمارستان های تابعه در خصوص استفاده بخشهای آموزشی گروه از منابع مالی حاصل از یک تا سه درصد درآمد اختصاصی بیمارستان های آموزشی
4. تعامل با دانشکده برای تأمین زیرساخت های فناوری اطلاعات مورد نیاز برای پیاده سازی برنامه های گروه
5. تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز گروه و بخش های آموزشی از طریق برگزاری دوره های آزاد و دوره های آموزشی برای داوطلبان داخلی و بین المللی
6. شفاف سازی نحوه تخصیص منابع مالی حاصل از برگزاری دوره های آموزشی برای داوطلبان بین المللی به بخش آموزشی مسوول برگزاری دوره، اعضای هیئت علمی فعال در برگزاری دوره و گروه
7. جذب منابع مالی[17] از طریق تعامل با شرکت های دارویی و تجهیزاتی در قالب تدوین و و پیاده سازی شیوه نامه تعامل با شرکت های دارویی و تجهیزاتی و در چارچوب مقررات دانشگاه، با رعایت اصول اخلاقی و تعهد حرفه ای و رعایت مالکیت بخش های آموزشی بر منابع جذب شده توسط بخش ها
[1] Knowledge translation
[2] Scholarship
[3] مهارت‌های نرم، مهارت‌های ذهنی هستند که ارزیابی کمیت آنها بسیار دشوارتر از مهارت‌های سخت است. از مهارت‌های نرم با عنوان «مهارت‌های انسانی» یا «مهارت‌های بین فردی» نیز یاد می‌شود و مهارت‌هایی هستند که به نحوه ارتباط و تعامل شما با سایر افراد مرتبط هستند. برای مثال ارتباطات، انعطاف‌پذیری، مذاکره، کار تیمی، فن‌بیان، رهبری، انگیزه، شکیبایی، توانایی حل مسئله، مدیریت زمان و اخلاق کاری.
[4] Flipped Classroom
کلاس وارونه یک مدل کلی برگزاری کلاس های نظری است که در جریان آن محتوای دانشی مورد نیاز به صورت از قبل تهیه شده (معمولا در قالب محتوای دیداری-شنیداری) در اختیار دانشجو قرار می گیرد. پس از آن بخش حضوری/آنلاین آموزش با هدف فراهم کردن فرصت پیاده کردن دانش کسب شده توسط دانشجو برگزار می شود.
[5] از آنجا که دانشپژوهی (Scholarship) عبارتی عامتر است و دربرگیرنده آن چه معمولا در محیطهای دانشگاهی به عنوان پژوهش (یا به عبارت صحیحتر دانشپژوهی کشف) شناخته می شود می باشد اما محدود به آن نیست و دربرگیرنده سایر انواع دانشپژوهی مانند دانشپژوهی ادغام (integration)، به کارگیری (application)، آموزشی (teaching & learning)، و مشارکت اجتماعی (community engagement) نیز هست؛ در این متن، همه جا به جای کلمه پژوهش، از کلمه دانشپژوهی استفاده شده است. نکته حائز اهمیت این است که به این ترتیب سایر فعالیتهای اعضای هیئت علمی که با رویکرد دانشپژوهی انجام شوند نیز در کنار دانشپژوهی کشف مورد توجه قرار میگیرند و در ارزیابی عملکرد وی لحاظ می شوند.
[6] Case report
[7] Prospectus
[8] Scholarship of integration
[9] Scholarship of application
[10] Scholarship of teaching
[11] Scholarship of community engagement
[12] Scholarship of discovery
[13] Peer review of Teaching
در حال حاضر تمامی ارزشیابی کیفیت عملکرد آموزشی اعضای هیئت علمی از طریق نظرخواهی از فراگیرندگان، همکاران و مدیران صورت میگیرد. هر چند نظرخواهی اطلاعات ارزشمندی در اختیار قرار میدهد اما محدود کردن کل ارزشیابی کیفیت عملکرد آموزشی اعضای هیئت علمی به آن صحیح نیست و صرف نظر از ناقص بودن، تبعات منفی در رابطه بین عضو هیئت علمی و فراگیرندگان و همین طور همکاران با یکدیگر دارد. به منظور رفع این چالش، ارزشیابی آموزش مبتنی بر نظر همگنان مورد استفاده قرار میگیرد که در آن طیف وسیعی از فعالیتهای آموزشی عضو هیئت علمی توسط پانلی از اعضای هیئت علمی مورد ارزشیابی قرار میگیرد.
[14] شورای جذب و ارتقای گروه یکی از شوراهای سه گانه گروه است که در آییننامه تشکیلات و مدیریت گروه مصوب شده است. اعضای شورا متشکل از اعضای حقوقی و حقیقی هستند. اعضای حقیقی به پیشنهاد شورای مدیران گروه و تایید شورای گروه تعیین میشوند.
[15] Formative
به طور معمول عمده ارزشیابی هایی که از اعضای هیئت علمی دانشگاه به عمل می آید ماهیت تجمعی دارد و در مواقعی که قرار است برای عضو هیئت علمی تصمیم مهمی گرفته شود (مانند تبدیل وضعیت یا ارتقای مرتبه) انجام می شود. در حالی که در ارزشیابی سازنده هدف آن است که با انجام ارزشیابی و ارایه نتایج و بازخورد به موقع (بدون این که هدف تصمیم گیری در مورد عضو هیئت علمی باشد) زمینه بهبود عملکرد و پیشگیری از بروز مشکلات در زمان انجام ارزشیابی های تجمعی فراهم شود.
[16] Summative
[17] sponsorship