بزرگ‌ترین طرح مداخله‌ای پلی‌پیل جهان در کوهورت گلستان توسط محققان پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، در مجله لنست منتشر شد

به گزارش روابط عمومی دانشکده پزشکی به نقل از روابط عمومی دانشگاه، دکتر رضا ملک‌زاده،  رئیس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه و مجری اصلی این پژوهش که تکمیل آن ۱۵ سال به‌طول انجامید در توضیح این مطالعه گفت: کاهش مرگ زودرس یکی از مهم‌ترین اهداف نظام سلامت در ایران و اکثر کشورهای درحال‌توسعه جهان محسوب  می‌شود به‌طوری‌که 50 درصد از ایرانیان در سن کمتر از 70 سال و ۲۳ درصد از آنان در سن کمتر از 55 سالگی فوت می‌کنند. 
وی سکته قلبی و مغزی را مهم‌ترین علت مرگ‌ومیر زودرس دانست و گفت: 50 درصد علت مرگ‌ومیر ایرانیان سکته قلبی و مغزی  و یک عامل مهم دیگر حوادث و سوانح است.
دکتر ملک‌زاده بابیان اینکه به‌طورکلی ایرانیان تقریباً 10 سال زودتر از مردمان کشورهای اروپایی و امریکایی مبتلابه بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شوند و سکته می‌کنند افزود: صاحب‌نظران نظام سلامت دنیا معتقدند 80 درصد عوامل مربوط به سکته قلبی و مغزی قابل‌پیشگیری است. 
وی با اشاره به دلایل بروز سکته قلبی و مغزی در کشور گفت: در اوایل انقلاب با انواع بیماری‌های عفونی و واگیر روبرو بودیم که خوشبختانه موفق شدیم همه آن‌ها کنترل کنیم. اما امروزه با مسائل دیگری همچون چاقی، پرفشاری خون، قند و چربی بالا و کم تحریکی مواجه هستیم.
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه، با اشاره به آمار سکته  قلبی و مغزی در تهران گفت: روزانه بین ۱۱۰ تا ۱۶۰ نفر در شهر هشت‌میلیون‌ نفری تهران فوت می‌کنند که 50 درصد از آن براثر  سکته قلبی و مغزی است. نیمی از افراد فوت‌شده در هرروز سنی زیر ۶۵ سال و ۲۵ درصد سنی زیر ۵۵ سال دارند.
 وی افزود: دومین عامل فوت شهروندان تهرانی سکته مغزی است. درواقع از این ۵۰ درصد، ۳۵ درصد به دلیل سکته قلبی و ۱۶ درصد براثر سکته مغزی فوت می‌کنند. این آمار در بین مردان   ۵۷ درصد بیشتر از زنان با۴۲ درصد است. 
دکتر ملک‌زاده تصریح کرد: اغلب افرادی که به قند، فشارخون و چربی بالا مبتلا هستند و از عوامل خطر خود خبر ندارند؛ وقتی به پزشک مراجعه می‌کنند که دچار سکته قلبی و مغزی شده‌اند. متأسفانه برخی از این افراد بی‌درنگ فوت می‌کنند و مابقی فرصت مراجعه به پزشک را دارند. 
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه، پیشگیری از این عوامل را یکی از برنامه‌های اصلی وزارت بهداشت دانست که درگذشته موردتوجه جدی قرار نگرفته و افزود: ما  عمدتاً درپی ایجاد بیمارستان و تربیت پزشک بودیم که بیماران دچار سکته قلبی را معالجه کنیم درحالی‌که باید زودتر درصدد پیشگیری برمی‌آمدیم.
دکتر ملک‌زاده، بابیان اینکه این بیماری‌ها هزینه‌های بسیاری را به مردم و نظام سلامت تحمیل می‌کنند افزود: 95 درصد بودجه مربوط به بیماری‌های قلب و عروق کشور صرف درمان افرادی می‌شود که دچار سکته قلبی و مغزی می‌شوند و حتی 5 درصد هم صرف پیشگیری از این بیماری‌ها شایع  نمی‌شود. 
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه، بابیان اینکه ما جز اولین گروه‌هایی بودیم که ۱۹ سال پیش به این مسئله فکر و کوهورت گلستان را ایجاد کردیم افزود: هدف از تشکیل کوهورت مطالعه سرطان در شمال شرق ایران بود ولی بعد از 5 سال متوجه شدیم که 50 درصد از شرکت‌کنندگان در کوهورت گلستان 10 سال زودتر از موعد، براثر سکته قلبی و مغزی می‌میرند.
وی افزود: به‌طورکلی سکته قلبی و مغزی در سال‌های اخیر به دلیل نوع تغذیه، کم‌تحرکی و مصرف زیاد نمک، دخانیات و مواد مخدر شیوع بسیاری یافته است. لذا در مطالعه کوهورت به این نتیجه رسیدیم برای حل این مسئله فکری کنیم.
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه، کوهورت گلستان را زیرساخت مناسبی برای پژوهش در این زمینه دانست و گفت: 14 سال پیش، پس‌ازاینکه 5 سال به مطالعه کوهورت گلستان پرداختیم و متوجه شدیم که 50 درصد افراد براثر سکته قلبی و مغزی می‌میرند؛ انجام این مطالعه را آغاز کردیم.
وی با اشاره به آغاز مطالعه‌ای با عنوان پلی ایران افزود: به این منظور مطالعات بسیاری انجام شد. تجربیات دنیا را بررسی و با محققان برجسته و صاحب‌نظر دنیا مشورت کردیم و درنهایت مطالعه پلی پیل یا مطالعه پلی ایران را آغاز کردیم.
دکتر ملک‌زاده این مطالعه را بزرگ‌ترین مطالعه مداخله‌ای در تاریخ ایران و دانشگاه علوم پزشکی تهران دانست و گفت: این مطالعه روی 15 هزار نفر از افراد بالای 50 سال انجام شد و آن‌ها را به سه گروه 5 هزارنفری تقسیم کردیم. در 5 هزار نمونه آماری هیچ مداخله‌ای انجام ندادیم. به 5 هزار نفر دیگر بدون اینکه هیچ دارویی بدهیم، توصیه‌هایی را در رابطه با نوع تغذیه و انجام ورزش و کنترل فشارخون ارائه دادیم. به 5 هزار نفر دیگر، هم توصیه کردیم و هم قرصی به نام پلی پیل دادیم.
رییس پژوهشکده گوارش و کبد، با اشاره به ترکیب دارویی قرص پلی پیل گفت: این قرص را برای اولین بار در ایران تولید کردیم که از 80 میلی‌گرم آسپرین، 20 میلی‌گرم آتورواستاتین و دو قرص فشارخون شامل 5 میلی‌گرم انالاپریل (یا ۴۰ میلی‌گرم والزارتان) و 12.5 میلی‌گرم هیدروکلروتیازید تشکیل‌شده است.
دکتر ملک‌زاده تصریح کرد: ما دو نوع قرص را تولید کردیم. پلی پیل به دلیل وجود انالابریل در بعضی افراد سرفه ایجاد می‌کرد به همین دلیل در قرص دوم انالابریل را حذف و از والزارتان استفاده کردیم و نام این دارو را «پلی پیل وی» یا «پلی پیل والزارتان» گذاشتیم که بسیار اثربخش است.
وی افزود: برای تولید این قرص و انجام این مطالعه، سراغ بنیاد برکت و شرکت دارویی البرز دارو رفتیم و باکمک و حمایت آنان این دارو را تولید و مطالعه را شروع کردیم. 
رییس پژوهشکده گوارش و کبد، با اشاره به انجام مطالعه‌  پایلوت به‌منظور امکان‌پذیر بودن و سنجش اثربخشی این دارو تصریح کرد: به مدت یک سال، مطالعه‌ای را آغاز کردیم که در آن، به 200 نفر دارو و به 200 تن دیگر دارونما دادیم و اطمینان حاصل شد که این داروی تولیدشده در ایران، مؤثر در کاهش چربی و فشارخون بوده و عارضه مهمی ندارد. 
دکتر ملک‌زاده کیفیت پلی پیل را خوب ارزیابی کرد و گفت: این دارو کیفیت خوبی دارد و هیچ عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند. افرادی که در این ‌یک سال دارو را مصرف کردند هم فشارخون و هم چربی خونشان کاهش پیدا کرد. 
وی با اشاره به دلایل ترکیب چند دارو در یک قرص گفت: در مطالعه‌ای که انجام دادیم مشخص شد حتی افرادی که دچار سکته قلبی شدند و باید روزی چند نوع دارو را مصرف کنند به‌طور منظم داروهای خود را نمی‌خوردند که یکی از  دلایل آن تعداد زیاد داروها بود و باعث می‌شود افراد سختشان باشد چند قرص را در روز مصرف کنند. با مصرف زیاد قرص آن‌ها فکر می‌کنند به بیماری سختی مبتلا هستند. دلیل دیگر دسترسی به پزشک و داروخانه بود که این رفت‌وآمدها برایشان دشوار به نظر می‌رسید. به همین دلیل ما 4 نوع دارو را به یک قرص تبدیل کردیم که ضریب رعایت مصرف مرتب و دقیق آن بالاتر برود.
دکتر ملک‌زاده، درباره مطالعه‌های مشابهی که در این زمینه انجام‌شده گفت: دو دانشمند انگلیسی به نام وایلد و لا با جمع‌آوری مطالعات مرتبط  به این حوزه در سال ۲۰۰۳ میلادی، برآورد کردند که اگرچند قرص تبدیل به یک قرص  «پلی پیل» شوند احتمالاً بتوانیم تا 88 درصد از بروز سکته قلبی و مغزی پیشگیری کنیم. 
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه، مطالعه پلی پیل ایران را بزرگ‌ترین مطالعه مداخله‌ای در نوع خود دانست و گفت: برای اینکه از مرگ زودرس قلبی عروقی در ایرانیان میان‌سال، تا جایی که به حوزه پزشکی مربوط می‌شود جلوگیری کنیم؛ این مطالعه را آغاز کردیم.
وی انجام این پروژه را نیازمند صرف بودجه بسیار دانست و گفت: مطالعه 15 هزار نفر ظرف مدت 5 سال کار آسانی نبود و براساس برآوردهای انجام‌شده نیاز تخصیص بودجه  10 میلیارد تومانی داشت. اگر می‌خواستیم این بودجه را  از دانشگاه تأمین کنیم موردقبول قرار نمی‌گرفت چون معادل بودجه کل دانشگاه بود. به همین دلیل سراغ NGOها و بخش خصوصی مانند بنیاد برکت و البرز دارو رفتیم و توانستیم آن‌ها را متقاعد کنیم که بودجه لازم را در اختیارمان قرار دهند.
دکتر ملک‌زاده، انجام این مطالعه را در 236 روستا در منطقه ترکمن نشین شهرستان‌های گنبد، آق‌قلا، کلاله بیان کرد و گفت: 200 بهورز فعال در شبکه‌ بهداشت گلستان در این طرح همکاری داشتند. وجود شبکه بهداشت بسیار قوی و فعال و همکاری صمیمانه مسئولان شبکه بهداشت و بهورزان استان گلستان نقش بسیار اساسی در این مطالعه داشت و انجام چنین مطالعه بزرگ و دقیقی را امکان‌پذیر کرد.
دکتر ملک‌زاده با اشاره به همکاران خود در این مطالعه گفت: حدود 26 محقق در این مطالعه همکاری داشتند که نام آن‌ها در مقاله آمده است. با دانشگاه‌های معتبر دنیا نیز همکاری داشتیم. چند دانشگاه از امریکا و اروپا  همکار این مطالعه بودند. دانشگاه علوم پزشکی گلستان همکاری بسیار مؤثر  و مرکز قلب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز نقش نظارت بر انجام دقیق و کامل مطالعه را برعهده  داشتند.
وی بابیان اینکه این مطالعه تقریباً 7 ماه پیش به پایان رسید افزود: سه تا چهار ماه طول کشید که بتوانیم اطلاعات همه افرادی را که در این مطالعه دچار سکته قلبی و مغزی شده و فوت کرده بودند را پیدا کنیم. تقریباً 3 ماه هم طول کشید که نتیجه مطالعه را تدوین کنیم. بیش از 20 بار آنالیز گزارش این مطالعه را بررسی و بازنویسی کردیم تا مقاله دقیق و کاملی تدوین و برای انتشار آماده شود.
وی افزود: خوشبختانه دقت در طراحی اجرا و آنالیز و جود همکاری‌های ملی و بین‌المللی قوی باعث شد، ارسال مقاله به معتبرترین مجله پزشکی بین‌المللی (Lancet) بلافاصله موردپذیرش قرار گیرد.
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه، با اشاره به نتایج این مطالعه گفت: در حجم نمونه 5 هزارنفری که 70 درصد از قرص‌های پلی پیل را مصرف کرده بودند احتمال سکته قلبی و مغزی و مرگ ناشی از آن 34 درصد (تقریباً یک‌سوم) کاهش پیدا کرد. در افرادی که 90 درصد قرص‌های خود را مصرف کرده بودند نیز  ۵۵درصد سکته قلبی و مغزی و مرگ ناشی از آن، کم شد.
وی افزود: سازمان بهداشت جهانی کاهش 25 درصد از مرگ‌های زودرس ناشی از سکته قلبی و مغزی را تا سال2030برای ایران و کشورهای دیگر هدف‌گذاری کرده و ما در این مطالعه به درصد بالاتری دست‌یافتیم.
دکتر ملک‌زاده با اشاره به ارزیابی مثبت دانشمندان جهانی از این مقاله گفت: در این مطالعه بهورزان به‌دقت قرص‌های مصرف‌شده در افراد را می‌شمردند. مطالعه دقیقی انجام شد که توانستیم آن را در معتبرترین مجله بین‌المللی منتشر کنیم. برای مقالات خوب ادیتریالی یا سرمقاله، همزمان در همان شماره مجله که حاوی نظر صاحب‌نظران دنیاست منتشر می‌شود. برای این مقاله هم دو دانشمند از استرالیا و امریکا نظر داده‌اند «تلاش عظیم و دقیقی توسط محققان باتجربه و صبور برای پیشگیری از شایع‌ترین علل مرگ‌ومیر در جهان در بستر مطالعه بسیار مهم و دقیق کوهورت گلستان انجام‌شده است».
رییس پژوهشکده گوارش و کبد با پاسخ به این پرسش که چه کسانی می‌توانند پلی پیل مصرف کنند؟ مصرف منظم این دارو را موجب کاهش 50 درصدی احتمال سکته قلبی و مغزی دانست و گفت: افراد بالای 45 سال که یک یا چند عامل خطر مربوط به سابقه خانوادگی سکته قلبی و مغزی در سن زیر 70 سال، سابقه قند، چربی و فشارخون بالا، BMI بالا یا چاقی شکمی دارند و یا کم‌تحرک هستند می‌توانند از این دارو مصرف کنند. اگر پلی پیل را به‌طور منظم بخورند تا 50 درصد احتمال سکته قلبی و مغزی در آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.
دکتر ملک‌زاده، اجرای این پژوهش را پیامی برای مردم ایران و جهان دانست و گفت: این مطالعه دستاورد بزرگی برای کشور و دانشگاه علوم پزشکی تهران است و باعث می‌شود جوانان و محققانمان باور کنند که هنوز هم می‌شود کارهای بزرگی در راستای پاسخ به نیازهای سلامت کشور و جامعه جهانی انجام داد.
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه، از تداوم این مطالعه در استان فارس شهرستان کازرون خبر داد و گفت: 80 درصد شرکت‌کنندگان این مطالعه ترکمن بودند برای بررسی میزان اثربخشی پلی پیل در نژادهای دیگر ایرانی مطالعه دیگری را با عنوان پلی پیل پارس در استان فارس آغاز کرده‌ایم که دو سال دیگر به پایان می‌رسد.
وی افزود: این مطالعه سه سال است که در منطقه 40 هزارنفری استان فارس با مرکزیت بالاده یا والاشهر، محلی که در آن به دنیا آمده‌ام درحال انجام است و بودجه آن نیز از بنیاد برکت، شرکت البرز دارو و دانشگاه شیراز تأمین می‌شود.
دکتر ملک‌زاده بابیان اینکه برای تعمیم نتایج یک مطالعه به مردم جامعه و جهان باید بررسی‌های دقیقی صورت گیرد افزود: برای اینکه  نشان دهیم نتایج این مطالعه مختص ترکمن‌ها نیست و برای مردم کشور و دنیا نیز قابل‌استفاده است کوهورت بزرگ دیگری را با عنوان کوهورت پرشین در سال‌های اخیر ایجاد کردیم که حدود 30 استان کشور را دربرمی‌گیرد و امیدواریم بتوانیم این مطالعه را در آنجا نیز انجام دهیم.
رییس پژوهشکده گوارش و کبد نتایج این مطالعه را در افزایش سن امید به زندگی مؤثر دانست و افزود: سن امید به زندگی از بدو تولد در ایرانیان  هم‌اکنون ۷۷ سال است که آرزو داشتیم آن را به بالاتر از 80 سالگی همچون مردمان کشورهای پیشرفته دنیا برسانیم. با مصرف این قرص سن امید به زندگی به 82 تا 83 سال افزایش می‌یابد و این به معنی بهبود اساسی در شاخص‌های سلامت مردم و کاهش هزینه‌های نظام سلامت است.
دکتر ملک‌زاده در پایان سخنان خود انجام این تحقیق را شیرین، دقیق و زمان‌بر توصیف کرد و گفت: هرچند بیان سختی‌های این کار بسیار مفصل است؛ اما برای ما نه‌تنها سخت نبود بلکه بسیار شیرین و لذت‌بخش بود. چون می‌خواستیم برای کاهش مرگ‌ومیر ایرانیان میان‌سال کشورمان که پدران و مادران امروز هستند کاری بکنیم و از نعمت وجود شبکه بی‌نظیر بهداشت درمان ایران در مناطق روستایی کشور و کاربرد آن در انجام پژوهش استفاده کنیم و الگویی دقیق از پژوهش بالینی جامعه نگر را برای محققان جوان کشور ترسیم  و ثابت کنیم که با صبر، تلاش، کوشش و برقرار ارتباط منطقی و تشکیل تیم پژوهشی منسجم انجام پژوهش‌های بزرگ و اثرگذار در سطح ملی و جهانی در ایران امروز امکان‌پذیر است. 
خبرنگار: سمیرا کرمی